Katowice


Katowice – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba władz województwa śląskiego. Jeden z głównych ośrodków Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i największe pod względem ludności miasto konurbacji górnośląskiej. Jest siedzibą Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Początki Katowic sięgają XVI wieku, kiedy były ośrodkiem rolniczym i kuźniczym, a ich gwałtowny rozwój został zapoczątkowany w połowie XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu i doprowadzeniem do miasta linii kolejowej. Prawa miejskie Katowice uzyskały 11 września 1865 roku, po czym rozwijały się w szybkim tempie. Z liczbą 291 774 mieszkańców w czerwcu 2020 roku były 11. miastem w kraju pod względem liczby ludności i 12. pod względem powierzchni, mając prawie 165 km².

Katowice są położone w niecce górnośląskiej, będącej północną częścią dużej struktury geologicznej śląsko-morawskiej, która wypełnia utwory pochodzące z górnego karbonu, zwłaszcza osady węglonośne warstw rudzkich (westfal A), leżące w obrębie struktur paleozoicznych wyżyn środkowopolskich. Pod serią osadową niecki górnośląskiej występują skały krystaliczne powstałe w prekambrze. Nad nimi zalegają diabazy przykryte osadami lądowymi o miąższości 100 m, składające się głównie z piaskowców i zlepieńców. Na nich zalega się 200-metrowa warstwa wczesnokambryjska (drobnoziarnisty piaskowiec oraz mułowiec), przykryte piaskowcami ze wczesnego dewonu. O obrębie Panewnik oraz południowych Murcek, pod warstwami z kenozoiku, zalegają również utwory wapienne (wapień muszlowy) oraz pstry piaskowiec z triasu. Warstwy te wraz z osadami karbońskimi przykryte są w znacznej części przez utwory czwartorzędowe, głównie pochodzenia polodowcowego, powstałe w czasie zlodowacenia południowopolskiego. Składają się na nie gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe, a w dolinach rzek również osady rzeczne. Zapadlisko górnośląskie charakteryzuje się słabo rozwiniętą tektoniką fałdową, przy czym na obszarze Katowic warstwy leżą poziomo, co spowodowane jest występowaniem w podłożu niecki sztywnego masywu krystalicznego (bloku górnośląskiego). Są one poprzecinane licznymi uskokami, zwłaszcza w południowej części miasta.